Archiwa tagu: dojrzałość

Żal mówi o tym, co jest dla nas ważne

Zamieszczono przez

Edith Piaf śpiewała, że nie żałuje niczego, i choć jej głos wciąż porusza, to temu przekazowi towarzyszy pewien kulturowy ideał, według którego życie bez żalu ma być oznaką siły i dojrzałości. Tymczasem żal nie jest defektem, który trzeba usuwać, lecz emocją opowiadającą o naszych granicach, o tym, co dla nas ważne, oraz o momentach, w których spotkaliśmy się z własną niedoskonałością. Badania Neala Roese’a oraz Amy Summerville pokazują, że żal bywa także sygnałem, że po prostu nam zależało. Kiedy próbujemy żyć tak, aby niczego nie żałować, wchodzimy w narrację, która może przynieść więcej szkody niż pożytku, ponieważ zachęca do unieważniania istotnych dla nas aspektów życia.

Unikanie żalu przypomina unikanie błędów, czasem nawet unikanie samego życia. Zdarza się, że stoi za tym chęć ochrony przed świadomością, że nie wszystkie decyzje były przemyślane, że nie zawsze byliśmy tacy, jak chcielibyśmy o sobie myśleć. W takiej strategii może mieścić się lęk przed tym, że nie z wszystkiego w naszym życiu będziemy zadowoleni. W literaturze psychologicznej żal bywa opisywany jako emocja regulująca, sygnalizująca rozminięcie się z własnymi wartościami, a nie jako słabość. Zdanie „chcę przeżyć życie tak, żeby niczego nie żałować” może zatem oznacza pragnienie ochrony przed konfrontacją z własną omylnością, próbę zbudowania narracji, w której nie ma miejsca na błędy, straty oraz decyzje, które z perspektywy czasu okazały się nietrafione. Może też oznaczać unikanie naturalnych emocji, które są częścią ludzkiego doświadczenia.

Żal jest tak samo ważny jak każda inna emocja i choć bywa bolesny, niesie w sobie potencjał rozwoju, refleksji oraz korekty życiowej ścieżki. Żałowanie jest w porządku, a czasem nawet konieczne, ponieważ zakorzenia nas w prawdziwości. Gdy potrafimy przyznać, że czegoś żałujemy, pojawia się przestrzeń na współczucie wobec siebie i na bardziej realistyczne widzenie własnej historii. Wtedy stajemy się bardziej ludzcy, mniej podatni na iluzję doskonałości i bardziej otwarci na uczenie się z własnych potknięć. Żal, jak każda emocja, domaga się uznania oraz miejsca. Zaprasza do odwagi, która pozwala spotkać się z konsekwencjami oraz zobaczyć siebie takim, jakim jesteśmy naprawdę.

Bibliografia:

Roese, N. J., Summerville, A. (2005). What we regret most … and why. Personality and Social Psychology Bulletin, 31(9), 1273–1285.

Fot. Matthew Henry / Unsplash

Psychoterapia jako proces żałoby

Zamieszczono przez
Fot. Sabine van Erp / Pixabay

Pacjenci przychodzą na psychoterapię z nadzieją na ulgę, z pragnieniem naprawienia siebie lub życia, które wydaje się nieudane. Dopiero w toku pracy okazuje się, że nie chodzi o „naprawienie” czegokolwiek, ale o uznanie tego, co zostało utracone, niedane, zniszczone. Jak zauważa Martha Stark, terapeuta towarzyszy pacjentowi w stawaniu twarzą w twarz z realnością, która wcześniej była zbyt bolesna, by ją przyjąć. To właśnie w tej konfrontacji zaczyna się żałoba: nie tylko po osobach czy wydarzeniach, lecz po wyobrażeniach o sobie, o świecie i o innych, które już nie mogą się utrzymać.

Nancy McWilliams mówi z kolei, że w psychoterapii pacjent stopniowo godzi się z faktem, iż jego cierpienie nie jest jego winą, a zarazem nikt inny nie może go z niego „uratować”. Utrata tej iluzji wszechmocnego obiektu – rodzica, partnera, terapeuty – bywa jednym z najbardziej bolesnych etapów terapii. To moment, w którym pacjent przestaje szukać wybawienia i zaczyna podejmować odpowiedzialność za swoje życie. Ta przemiana nie jest aktem jednorazowym, lecz procesem, który – jak każda żałoba – wymaga czasu, bólu i cierpliwości wobec własnych granic.

Żałoba w terapii nie jest więc końcem nadziei, lecz jej przekształceniem. Uczy, że można żyć w świecie nieidealnym, bez konieczności idealizowania innych i bez ciągłego karania siebie. Z tej akceptacji rodzi się coś nowego: nie tyle szczęście rozumiane jako brak bólu, ile dojrzałość i zdolność do jego pomieszczenia. Terapeutyczna żałoba jest więc paradoksalnie początkiem życia bardziej realnego, opartego nie na fantazji naprawy, lecz na gotowości, by być w prawdzie o sobie.